Iran: Getting lazy

Elke keer ik een grens oversteek, overvalt me een gevoel van weemoed en onrust. Dit keer is het gevoel sterker dan ooit. Aan de overkant van de rivier torent een gigantische bergketen boven de wereld uit. Dit is de echte grens van Europa, de grens van culturen. Daar, achter de bergen ligt Iran, de Islamitische republiek van Iran. Nu wordt alles anders.

Van kop tot teen gesluierde vrouwen, geen korte broeken meer en geen alcohol. Geen Facebook, WordPress of nieuwssites, geen bankautomaten. Hier gelden de regels van de Sharia, de Islamitische wet. De Westerse perceptie van Iran is niet al te best. Het is een gevaarlijk land van fundamentalisten. Dit beeld heeft Iran te danken aan figuren als Ayatollah Khomeini en Mahmoud Ahmedinnejad.
br />

Ayatollah Komeini is het gezicht van de Islamitische revolutie en de eerste “Superieure Leider” van de Islamtische Staat Iran. Hij herenigde moskee en staat, censureerde alle media en snoerde tegenstanders de mond. Ahmadinejad is de vorige president van Iran. Hij niet erg tactvol en pochte over de bedrevenheid waarmee Iraanse wetenschappers Uranium verrijkten. Ondanks alle diplomatieke pogingen blijft Iran weigeren om samen te werken met het Internationaal Atoomagentschap. Hierdoor gaat Iran gebukt onder een financieel embargo. Ahmadinejad verkondigde ook dat alle Zionisten van de aardbol geveegd moeten worden. Sindsdien staan de Israëlische raketten klaar om te antwoorden en Iran in het nucleaire hart te treffen.

Toegegeven, in Iran is het niet allemaal rozengeur en en maneschijn maar het is ook het hart van het oude Perzië dat al eeuwen op het kruispunt van culturen ligt aan de zijderoute.

Een zeer interessante etappe dus in mijn Tour du Monde en velo. Jammer genoeg is cultuur en avontuur in Iran niet combineerbaar. Om Iran fietsend te doorkruisen moet ik een noordelijke route aanhouden en al het culturele moois zuidelijk laten liggen. Onze Kaukasiaanse omzwerving kostte ons een maand waardoor de angst voor bevroren ledematen in de Pamir toeslaat. Om visumproblemen te vermijden laten we de saaie noordelijke route voor wat ze is en trekken per bus naar het het Zuiden.

Onderweg razen we een aantal fietsers voorbij. Slik! Ik ben verworden tot een ordinaire backpacker die de hotspots aan elkaar rijgt zonder oog te hebben voor het leven onderweg. Een rugzaktoerist die vijf onhandige tassen en een fiets meesleept als constante herinnering aan de nederlaag, een plooifietspendelaar met een fiets die niet plooit. Verslagen sluit ik mijn ogen op de nachtbus naar Teheran.

Om 4u30 komen we aan in Teheran. Ondanks het nachtelijke uur monteren we onze fietsen omsingeld door een een horde taxichauffeurs die als aasgieren om ons heen zwermen. “MISTER, MISTER, TAXI, TAXI, HOTEL, HOTEL! WHERE YOU FROM?! Tientallen bussen kondigen met luid claxongeschal de veilige terugkomst in de thuishaven aan. We zoeken onze toevlucht in de schaduw van de Azaditoren (vrijheidstoren!?) en ontwaken samen met de stad.

Wanneer de zon boven de horizon klimt, maakt de drukte van de nacht plaats voor de chaos van de dag. Ze onthult ook de dichte mist van smog. Een typisch kenmerk dat de stad, net als haar vrouwen, meer dan tweehonderd dagen per jaar in een sluier hult. Teheran is een stad van vijftien miljoen mensen, vier miljoen wagens en nog veel meer motoren van bedenkelijke makelij. Door de slechte kwaliteit van de brandstof en een gemiddelde uitstoot die ongeveer tien maal hoger ligt dan in Europa is Teheran één van de meest vervuilde steden ter wereld.
br />

<
In de grauwgele wolk van verse ochtendgassen zijn verkeersregels overbodig. Elke chauffeur rijdt op gevoel, als een druppel water die de weg van de minste weerstand zoekt. Al zijn er enorm veel druppels die tegen de stroom in zwemmen. Maar met ondertussen 350 uur wegervaring en een basiskennis SKRE voel ik me als een vis in het water. Toch is niet iedereen even fortuinlijk als ik. Zo zouden er in Iran jaarlijks meer dan 20000 verkeersslachtoffers vallen. Volgens onze gastheer is dit hun manier om de explosieve bevolkingsgroei uit te balanceren.

De ordeloosheid van het verkeer en het gebrek aan een uitgebreid cultureel en historisch aanbod maken van Teheran niet de meest aantrekkelijke metropool. Voor de meeste reizigers is elke dag in Teheran er één te veel. Maar de stad is wel het kloppend hart van Iran. Het is een stad waar wordt geleefd, waar de Iraniër zijn droom najaagt. Teheran is van de Iraniërs, niet van de toeristen. En dus kan ik me bezighouden met mijn favoriete tijdverdrijf. Ik verdwaal in de steegjes, achterbuurten en bazaar van Teheran.

Net als het verkeer is de bazaar van Teheran enorm chaotisch en continue in beweging. Als een olievlek breidt de bazaar uit en slokt steeds meer steegjes in de wijk op. Als buitenstaander is het haast onmogelijk om te vinden wat je zoekt zonder te verdwalen in de kilometerslange, meanderde steegjes. Maar voor de bazari’s kent dit doolhof geen geheimen. Ze deelden de bazaar thematisch op in kleinere bazaars. Groenten, fruit en specerijen, kledij, stoffen en tapijten, electronica, … . Alles verkopen ze. Het meest modieuze schoeisel van SADIDA of MIKE AIR, de beste tweewielers van SPECIALEYE en de knapste pakken van AMRANI. Dankzij de Chinezen zijn de bazaars net zoals eeuwen geleden nog steeds gevuld met plastieken pracht en prul.

br />
<

In de vrouwenafdeling lichten de bazari’s een tipje van de sluier. Naast de hejabs en chadors verkopen ze openlijk pikante negligés en pittige slipjes. Ondanks hun gesluierd bestaan doen de Iraanse vrouwen veel moeite om er goed uit te zien. Door de eeuwen heen kende Iran steeds een progressieve samenleving waar vrouwen relatieve gelijkheid en vrijheid genoten (in vergelijking met hun buren). Met de komst van Islam verwaterde deze vrijheden. Vrouwen hadden niet minder maar “andere” rechten. Toch waren veel vrouwen betrokken bij de revolutie die de laatste Iraanse koning, de Shah, van de troon stootte en de Islamitische Republiek met Sharia inluidde. Weinigen hadden echter kunnen denken dat dit hun rechten nog meer zou beknotten. De verplichte dracht van de hejab werd hiervan het symbool en voor het Westen een duidelijk teken van maatschappelijke achteruitgang.
br />

Ondanks de duidelijke discriminatie genieten vrouwen in Iran rechten waar vrouwen in andere landen alleen maar van kunnen dromen. De rol van de vrouw in de Iraanse maatschappij is er dus één van grote contradictie. Maar Iraanse vrouwen zijn sterk en geëmancipeerd. Zo zie je op straat steeds meer vrijgevochten vrouwen die kortere, strakkere en kleurrijkere sluiers dragen. Dit is echter niet zonder risico want hiervoor vliegen ze zonder pardon in de cel. Om het speelveld te verruimen dragen ze hun sluier naar achteren en verwonderen ze de mannen met indrukwekkende haarstijlen. Maar uiteindelijk draait het toch allemaal om het snoetje.

Als dit het enige is wat je mag laten zien, kan het maar beter goed zijn. En zo is Teheran de wereldwijde hoofdstad van de plastische chirurgie geworden met 90 000 nosejobs per jaar. In Europa glijden smans ogen af naar de vrouwelijke welvingen. Maar in Iran pier je heimelijk naar de neus. Nosejob of echt? Wat denk jij? En voor je het weet kan je je ogen er niet meer vanaf houden. Niet alleen de vrouwen willen er goed uit zien. Ook de mannen laten hun snuffelaar onder handen nemen. De neusrenovatie is een statussymbool geworden. Het gaat zelfs zo ver dat mannen en vrouwen neuspleisters dragen om de indruk te wekken dat ze net een verbouwing achter de rug hebben!

Na een week verwarring en chaos in Teheran zakken we af naar het culturele hart van Iran. De stad van prachtige Perzische tuinen en met bomenrijen omlijste boulevards, sfeervolle bruggen en ontelbaar Islamitisch erfgoed. Een stad zonder weerga in het Oosten en de evenknie van Rome en Athene. De mooiste stad van Iran. Neen, van de wereld! Althans volgens hun inwoners.

Na een nieuwe nachtelijke bustrip ontwaken we in het park aan Si-o-Seh Pol. Eén van de prachtige bruggen aan het wate…, Hè? Waar is het water? Twee jaar geleden besloot het stadsbestuur dat ze het water elders nodig hadden. De hele lengte van de rivier is bezaaid met parken waar de Esfahani in de avond en de vroege ochtend de koelte opzoeken vooraleer de zon weer ongenadig brandt. De kracht van verandering droogde de rivier op en beroofde de stad en haar inwoners deels van hun ziel.

Martin vertelde me prachtige verhalen over Esfahan anno 2004 waar de bruggen en oevers ’s avonds bruisen van het leven. Lampionnen kleurden de verschillende verdiepingen van de bruggen waar je onderaan langs het water via stapstenen het beste shishastekje kon vinden en met je voeten in het water de rookringetjes wegblaast. Wauw! Een stad uit de verhalen van duizend-en-één nacht! Maar als een café zonder bier is een brug zonder water niet wat het kan zijn. Oneerbiedig steken we de rivierbedding over en laten we de bruggen voor wat ze zijn. Hoewel het nog steeds een prachtige stad is met schitterend erfgoed merkt Martin dat dit nu het rijk der toeristen is geworden.

br />

Gelukkig zijn de Iraniërs ondanks ( of dankzij) hun geschiedenis nog steeds puur. Het zijn prachtige, erg beschaafde en beleefde mensen met een groot hart en ongekende gastvrijheid. Een openbaring voor de zelfingenomen westerling. Net als elke avond zitten de parken en pleinen vol met picknickende en chaidrinkende Iraniërs. Op één van die avonden ontmoeten we twee rijzige Esfhani’s met een prachtige glimlach. Orash en Milad zijn twee goedgebekte en ontzettend grappige neven. Een komisch duo dat ons meeneemt naar de beste habble-babble (shisha) bar en hun stad van haar mooiste kant laat zien. Op het einde van de avond willen we terugkeren naar het park om onder de Iraanse sterren te slapen. Maar dat gaat niet door! Geen gast van een Esfahani slaapt in het park!

Druk telefonerend en gesticulerend werken Milad en Orash een plan uit om die twee zwervers van de straat te helpen. Zo belanden we een paar uur later op de gloednieuwe sofa bij Orash broer Sorush en zijn vriend Sansan. In de eerste week in hun nieuw appartement staan ze hun enige sofa meteen drie dagen af aan twee onbekenden. Laat in de avond komen we aan en worden verwelkomd door Sorush, Sansan en hun vrienden Mesta, Afsun en Mosan. Ze nodigen ons meteen uit voor een spelletje “Gole Gole”, “finger in the hole” en “slap the face”!

Stuk voor stuk zijn het intelligente jonge mensen met dromen en ambities net als Martin en ik. Maar voor hen ligt de situatie net iets anders. In een land met ernstige economische problemen en beperkte vrijheden kan je er niet zomaar even een jaartje tussenuit en de fietsende bon-vivant uithangen. Als twee onwetende dommeriken ondervragen we hen over het leven in Iran? Hoe kan je zo leven? Niet mogen dansen en feesten, geen druppel alcohol, sluiers en censuur? Waarom zijn jullie zo mak en komen jullie niet op straat? “Wel jongens, wij dansen wel, kijk maar… en hier hebben we zelfgebrouwen bier en kijk wij dragen thuis geen sluier”. Sansan legt ons uit dat ze inderdaad niet de vrijheden hebben die wij zo vanzelfsprekend vinden maar dat betekent niet dat je een gevangene bent. Wij hebben jullie excessen niet nodig en prefereren de huidige stabiliteit boven een revolutie die hier alle kanten uit kan, verteld Afsun. Zo staan Martin en ik weer met onze zweverige voeten op de grond en hebben nog meer respect voor onze gastheren.

>

Na avonden hoogdravend politiek en cultureel geleuter wordt Milad onrustig. Het wordt tijd om wat stoom af te blazen. We zijn uitgenodigd in Semirom op het domein van zijn vriend Ali, een Iraanse herenboer die zijn kost (heel goed) verdient door appelen en peren aan de man te brengen. In één van de gigantische fruitgaarden stampte Ali’s vader een klein paradijs uit de grond, just for the boys. Milad is niet meer te houden en beloofd ons een unieke ervaring. Om ons te plezieren smokkelde hij zelfgestookte whisky en geestverruimende kruiden mee vanuit Esfahan. Dat verklaarde zijn paranoïde gedrag tijdens de roadtrip. In het zicht van de politieposten moesten we ons gezicht afwenden. Blijkbaar is het voor Iraniërs verboden om met toeristen op te trekken, laat staan om ze afgelegen in de bergen naar hogere sferen te brengen. Maar we glippen door de mazen van het net en zijn klaar voor een fantastisch weekend waarin Milad zich onderscheidt als een geboren entertainer. Gelijktijdig onderhoudt hij verschillende ludieke conversaties die hij simultaan in drie talen vertaalt. Uit zijn mond stroomt een onophoudelijke fontein van woorden die elkaar met een ongekende snelheid opvolgen. Martin en ik herontdekken het verloren gewaand bestaan van onze buikspieren die door het onophoudelijke lachen branden van plezier.

Na een fantastische tijd in Esfahan begint de tijd nog meer te dringen. Onze nieuwe vrienden vragen zich af of wij eigenlijk al wel gefietst hebben tijdens deze reis want ook richting Yazd leggen we onze pootjes omhoog in de bus. Hier komen we aan vlak voor zonsondergang. De rode gloed, enthousiaste Yazdi’s, en het gezang van de muezzin scheppen een heerlijke oosterse sfeer in deze stad geprangd tussen de Dasht-e Lut en Dasht-e Kavir woestijn. De woestijnwind waaide het zand bij elkaar en creëerde een doolhof van kronkelende steegjes en pleintjes tussen huizen gemaakt van woestijn. Een bos van badgirs of windvangers siert de skyline van de stad en houdt de hoofden van de Yazdi’s koel. Ondergronds zorgen de kilometerslange watervoerende gangen, qanats, voor fris water en verkoeling.

br />

Niet alleen de exotische setting maar ook ons gezworen buspensioen bespelen onze verbeelding. Tussen Yazd en Mashhad ligt een blinde vlek op de kaart. Duizend kilometer woestijn met verborgen caravanserais, oases en woestijndorpjes verzwolgen door de duinen. Eindelijk terug op avontuur, op zoek naar de moeilijkste weg en drinkbaar water, ontelbare sterren en mysterieuze ontmoetingen. We bellen nog snel met Vali die onze Turkmeense visums In Mashhad zal afhalen tijdens onze Operation Desert Storm. Maar aan de donderwolken in Martins ogen zie ik dat er iets scheelt. De visumbureaucraten wijzigden nogmaals de spelregels en gaan bovendien binnen twee dagen op vakantie. Vali kan dus niets voor ons doen en wij kruipen nog maar eens voor 20 uur op de bus. Net voor het verstrijken van de deadline vragen we ons Turkmeens visum aan en duiken onder in de kelder bij Vali.

<br />

Bijna alle eigenwijze reizigers met fiets, motor of duim komen vroeg of laat bij Vali terecht. Bestemming Iran, Turkmenistan of Afghanistan. In de kelder en de tuin bij Vali vertoef je dus altijd in aangenaam gezelschap en bovendien is Mashhad de heiligste stad van Iran met het gigantische schrijn van Imam Reza. Klinkt allemaal erg leuk maar nog steeds gefrustreerd, plan ik een gedurfde tocht over bergen en door woestijnen in afwachting van mijn Turkmeens visum. Ik zal de hele week dagelijks 150km afleggen en zo toch mijn woestijntocht gehad hebben. Haha! Tijd om mijn lichaam nog eens te pijnigen na drie weken lamzakkerij!

Martin verkiest WIFI boven masochisme en zo vertrek ik eindelijk nog eens met de fiets op weg naar een 3km hoge onverharde pas die volgens Vali nog maagdelijk onbefietst is. Overenthousiast pik ik aan bij een aantal Eddy Merckx-rijtuigen bereden door Iraanse wielerprofs. Ze kunnen mij vlotjes volgen maar passen voor het offroad avontuur. Meer plezier voor mij maar dat is buiten mijn wispelturige vriend gerekend. Hoe hoger ik klim, hoe harder hij roept. Aangekomen op de top kan ik nog amper op mijn rechterbeen steunen. Ik parkeer me uit de wind en slaap er een nachtje over. Met de kop in de kas zet ik ’s morgens terug koers naar Mashhad en laat het fietsen voor wat het is. Ik spendeer mijn tijd met de Vali crew, drink liters saffraanthee en manjuun en overhaal mezelf om Imam Reza’s Holy Shrine te bezoeken.

Wel, dit is de uitzondering die de regel bevestigt. Ik hou niet van sightseeing maar dit is één van de meest indrukwekkende dingen die ik al zag. Na Mekka, Najaf en Karbala is dit één van de heiligste plekken voor shiieten. Jaarlijks zakken meer dan twintig miljoen moslims naar Mashhad af op bedevaart. Onderweg van Yazd zagen we aan de baanmoskeeën al honderden mensen kamperen. Het schrijn is een stad in de stad. Gigantische binnenpleinen waar duizenden tapijten worden uitgerold, tientallen oogverblindende koepels en minaretten, duizenden mensen verzonken in gebed en in tranen over het lot van Iman Reza. Hier voel je je heel erg bescheiden als enige westerling tussen duizenden moslims.

Deze foto’s trok ik trouwens met mijn IPad. In tegenstelling tot een fototoestel mocht dit wel!?

Deze laatste stop in Iran heeft een diepe indruk nagelaten. Iran is een schitterend en complex land met fantastische mensen en uitzonderlijke historische en culturele rijkdommen. De recente geschiedenis is turbulent maar erg interessant. Wie Iran wil begrijpen zal er tijd voor moeten nemen maar het loont de moeite. Voor de geïnteresseerden, hier is alvast een goed begin:
Persepolis

:

</a